İBRAHİM DEMİRCİ
Birgül Yangın Aslanoğlu, öğretmen yazarlarımızdan biri. Halk edebiyatı kısmında yüksek lisans yapmış. Tezini kitaplaştırmış: Çağdaş Türk Ozanı Barış Manço. Geçmişten Günümüze 41 Türk Sinemasında Folklor İzleri isimli bir inceleme, çocuklara yönelik Sinem: Tabirler Prensesi ve ilkgençlik romanı Dedemin Köstekli Saati onun imzasını taşıyor.
Yazarın birinci hikaye kitabı Debbağ, Hece Yayınları’nca Eylül 2022’de okura sunuldu. Editörlüğünü Ali Karaçalı’nın üstlendiği 80 sayfalık kitapta 12 hikaye var. Her hikayenin başında bir epigraf yer alıyor: Ahmet Hikmet Müftüoğlu, Virginia Woolf, Franz Kafka, Dilek Özdemir, Jorge Luis Borges, Oğuz Atay, Anton Çehov, Bilge Karasu. Bülent Ortaçgil ile Çiğdem Talu da müzik kelamlarıyla birer hikayeye destekçi kılınmışlar. Peyami Safa ve otobiyografik romanı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu da isimleri anılmadan bir hikayenin desenine işlemiş, işlenmiş. “Sait Faik Abasıyanık’ın anısına” sunulan “Adanın Sevdalıları”nı da anmak isterim. “Çığlık’taki Muamma” isimli hikaye ise Norveçli ünlü ressam Edward Munch ile tahminen ondan daha ünlü olan “Çığlık” tablosu etrafında örülmüş bir çeşit dertleşme, tahminen hesaplaşma. Burada isimlerini andığım özel isimlerin hiçbiri, bir entelektüel şov öğesi, sentetik bir gösteriş materyali izlenimi uyandırmıyor; hikayelerin güzel ve pekiştirici bir süsü olarak karşımıza çıkıyor.
Kitabın birinci hikayesi Debbağ’da deri ustası Sabri’nin hüzünlü macerasını okurken hayvan derisinin işlenme kademelerine ait bilgiler de ediniyoruz. Küçük ve kıymetsiz şeylerden sandığımız “zırnık”ın deriyi tüylerinden arındırmak için kullanılan kimyasal hususlardan biri olduğunu öğreniyor yahut hatırlıyoruz. Sıhhati bozulduğu, verimliliği azaldığı için işinden atılan Sabri, hikayenin sonunda deri işlemede kullanılan köpek dışkısının peşine düşüp kanatlanacaktır.
HAYATIN İÇİNDEN
“Dublaj Aşkına Foley”, Türk sinemasının çeşitli oyuncularının ve neredeyse bütün dublaj sanatkarlarının geçit merasimine çıktığı bir hikaye. Bu ortada “kurmacanın cilveleri” de hatırlatılmış olur: Kahramanın bir ilâna “dört dakika kırk iki saniye” baktığı kim bilir kaç sefer tekrarlandıktan sonra şu cümleyle karşılaşırsınız: “Telefonunu eline aldı, bugün fotoğrafını çektiği, dört dakika kırk iki saniye boyunca baktığı aslında tam olarak kaç dakika baktığını bilemediği ilanı dikkatlice okudu.” (s. 17).
“Korkunun Kokusu”, babaannesinin anlattığı masallardan dehşet kapmış olan, mahallenin “Gülle Ütücüsü” Ahmet’in, marangoz babasının yanında çalışırken “İmamın Kayıkçısı”na dönüş(türül)mesini sergileyen dokunaklı bir metin.
“Zeki Müren Göbeği”, gönlünün istediği Halim yerine babasının istediği Mestan ile evlenmek zorunda kalan, biri oğlan biri kız iki çocuk anasıyken kocasını, sonra da annesini kaybeden Necmiye ile tanıştırır bizi. Tijen Hanım’ın meskeninde paklık yapmaktadır: “Kırdığım vazoyu unutturmalıyım Tijen Abla’ya. Ay aman Tijen Hanım’a.” (s. 27) Necmiye, “sadece dantel ördüğü an memnun hisseder” kendini. “Zeki Müren göbeği” dantel modellerinden biriymiş: “Kimi bu motife aspirin diyordu tahminen öreni rahatlattığı, sıkıntısı tasası ne varsa alıp götürdüğü için. Kimi bir avuç altın diyordu, el emeğine kıymet biçmek için.” (s. 30). Bu satırları okurken kimi bayanlarımızın neredeyse kırk beş yıl evvel televizyon dizisi Kökler’in tesiriyle kakaolu keke “Kunta Kinte” ismini vermiş olduklarını hatırladım.
BİR KÖPEĞİN HİKAYESİ
“Barak Dansı” üç başka anlatıcının kelam aldığı üç kısımlık bir hikaye. Birinci anlatıcı, bir köpek. Kadıköy’de bir apartmanın bodrum katında tek başına yaşayan sokak müzisyeni, akordeon ustası Münir’in korona günlerinde sahiplendiği bir köpek. Ortalarında büyük bir dostluk ve bağlılık oluşmuş: “Münir, dansımı çok sever. Barak Dansı ismini verdiği bestesi bir Çingene müziğinin ezgileri üzere. Barak havası ile ilgisi yok bizim dansın. Barak cinsi bir av köpeğiymişim ya ben, hiç ava çıkmayan. Anlayacağınız soyumdan geliyor bestemizin ve dansımızın ismi. Figürlerse bize özel.” (s. 33) Hikayenin ikinci kısmı “Ortağım”ın anlatıcısı, köpeğine “Ortağım” ismini vermiş olan Münir’dir. Verdiği ada itiraz edenlere karşı çıkarak başlar kelama ve şöyle devam eder: “O hayatımın ortağı, iş ortağım, mesken ortağım, öbür yarım. On bir yıldır birlikteyiz. Birlikte yaşlandık.” (s. 34). Burada “Koronanın üzerinden on bir yıl geçmedi ki!” demekten kendimi alamadım. Kısmın son cümlesi şu: “Gözleriyle o denli bir baktı ki bir an dayanamayıp ‘Haydi sen de gel!’ diyecektim lakin onkoloji servisine almazlardı ki onu.” (s. 36). “Gökkuşağı” kısmının anlatıcısı, muharrir.
“Gelişi ürpertici bir gök gürültüsü ile olan sağanak yağmur pastoral bir senfoni üzere ığıl ığıl yağıyordu. Ortağım, pencerenin önünde huzursuz bir bekleyiş içindeydi. Adımları takip etmekten yorgun düşmüştü. Açlığın ve susuzluğun da tesiri vardı fakat Münir’in gecikmesi, yokluğu, tasasını daha da artırmıştı.” (s. 37). Münir’in evvel şapkası düşer yere, sonra kendisi. Başından akan kan, yağmur sularına karışır. “O an bir aydınlanma oldu Ortağım’da. Birden olanca gücüyle koşup pencereden geçti ve Münir’e sıkı sıkıya sarıldı. Cam kırıkları etrafa saçılırken bir Çingene ezgisine benzeyen bestelerini duydu ikisi de. Başlarını gökyüzüne yanlışsız yavaşça kaldırdılar ve Barak dansı yaparak gökkuşağına yanlışsız yükseldiler.” (s. 38)
“Sen bu o-yun-dan çık”ta Iraz’ı tanımanın yanı sıra kerpiç üretiminin inceliklerini de öğreniriz.
“Devrik cümlelerin mahkûmu”, otobiyografik öğeler de içeren bir metin. Muharririn kendisini de cesurca eleştirebiliyor olması kayda bedel.
“Çakır Yeşili Gözler”de Alamancı Bekir Amca’nın macerasını okuruz. Bu metinde “ekmeğin karneyle verildiği günler”i (s. 59) yadırgadım. İkinci Dünya Savaşı yıllarının gerçeğiydi o.
Son hikaye “Kerzik”, bu ismi taşıyan bir bayanın ağzıyla yazılmış sempatik bir metin. Kerzik, ismini değiştirip Züleyha yapmaya gelmiştir Nüfus Müdürlüğüne. Ippılı’nın karısı Kerzik’i birincinin Yusufgil istemeye gelmiştir zira.