Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zelzele bölgesiyle ve seçimlerle ilgili değerli açıklamalarda bulunduğu Kabine Toplantısının akabinde yaptığı konuşmada, 99 zelzelesi periyodu ve bugünü karşılaştırdığı ulusal gelir düzeylerine baktık. Kişi başına düşen ulusal gelirin artışında Türkiye’nin büyümesi, olması gerektiği söylenen düzeyler ve daha kacı…
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün (6 Mart 2023) Kabine Toplantısı’nın akabinde yaptığı açıklamalarda zelzele bölgesine yapılacak yardımlar ve yine inşa sürecinden bahsetti. Bu süreçlerden bahsederken, 17 Ağustos 1999 Gölcük Sarsıntısı ile 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli zelzeleleri karşılaştırarak ulusal gelir düzeylerindeki değişime değindi.
Erdoğan, konuşmasında, ‘Türkiye 1999 zelzelesini yaşadığında kişi başına, bakın burası çok kıymetli, kişi başına bizim ulusal gelirimiz neydi biliyor musunuz?’ diyerek, açıkladı: 2 bin 800 dolar. Kelamlarının devamında ise bugünlerden bahsede Cumhurbaşkanı, ‘Şimdi elhamdülillah 10 bin doları aştık; nereden nereye. Bu neyle oldu? İstikrar ve inançla oldu. Kendimize inandık, azmettik. Pekala, bu kâfi mi? Hayır, bu da yetmez. Bizim bunu bir kere 15-20 buralara çıkarmamız gerekiyor ve bunu da inşallah önümüzdeki periyot de çıkaracağız, fakat bunu istikrar ve inanç ikliminden aldığımız güçle yapacağız’ ifadelerini kullandı. Kaynak: TCCB
Türkiye’nin yıllar içinde ulusal geliri ve kişi başına düşen gelirindeki yükselişlere biz de yakından bakalım o halde.
Öncelikle tariflerini yapalım bu kavramların; ‘Milli Gelir’ deyince aklımıza kısaca bir ülke sonları içinde üretilen tüketilen bedeller anlaşılıyor. Bunun nüfusa bölünmesi de kişi başına düşen ulusal geliri gösteriyor.
TÜİK 2022 yılı bilgilerini geçen günlerde açıkladı. Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) yüzde 5,6 artarak, üretim sistemine nazaran cari fiyatlarla da 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 107,0 oranında artarak 15 trilyon 6 milyar 574 milyon TL olurken, kişi başına GSYH cari fiyatlarla 176 bin 589 TL, ABD doları cinsinden 10 bin 655 olarak hesaplandı.
Erdoğan’ın açıkladığı 1999 yılı kişi başına düşen gelir hesaplaması ise Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı bilgilerinde 2 bin 800 dolar olarak görünmüyor.
Önce sayıların imajlarını verelim dileyenler için de evrak kaynak linki burada: SBB
Strateji ve Bütçe Başkanlığı bilgilerinde 1999’da kişi başına GSYH 4 bin 3 dolar olarak görülüyor. Grafikle gösterimi de burada?.
SBB ve TÜİK datalarından derlenen bu grafikte Türkiye’nin kişi başı geliri mavi çubuklarda TL, turuncu çizgide de dolar bazında hesaplanıyor. Bu data, Türkiye’nin GSYH’si üzerinden hesaplanıyor. 2021 yılı sonlarında uygulanmaya başlayan ve ‘Türkiye İktisat Modeli’ olarak isimlendirilen modelde ‘büyüme odaklı’ bir siyaset izlediğimiz ve bunu enflasyona karşın yaptığımızı biliyoruz. O halde bu bilgilerin mana kazanması ismine büyüme ve paylaşım kısmına da bakmamız gerekiyor.
İlk olarak IMF’in Dünya, Gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye, GSYH bilgilerinde 1999’dan bu yana görülen seyre bakıyoruz. Türkiye, mavi çizgi. ?
www.imf.org
Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Yaşar Uysal geçen günlerde GSYH bilgilerine dair ayrıntılı bir tablo hazırlamıştı. Sayıları sevmeyenler için kısaca tablonun ana fikrini anlatalım.
Türkiye’nin büyüme odaklı iktisadında hedefine ulaştığını yani büyüdüğünü görebiliyoruz. ‘Ama’ global ortamda esasen bir büyüme trendiyle desteklendiğini aslen de dünyadaki büyümenin gerisinde kalarak kâfi hisse alamadığını anlıyoruz. Mealen: ‘Ekonomik bağlamda suyun üzerinde hareketsiz kalsak dahi batmıyoruz.’ Bu büyüme trendi tüm trendin içinde muvaffakiyet öyküsü yazmıyor.
Gelir dağılımı ile de mevzuyu bağlayalım. Dünya Bankası bilgilerine nazaran, 1990’lar ve 2000’li (2019’a kadar) yıllarda Türkiye’de Gini Endeksi ölçümlerinde gelir dağılımı görülüyor.
veri.worldbank.org
Gini katsayısı, Gini endeksi yahut Gini oranı olarak anılan hesaplama bir ülkede ya da bölgede, gelir eşitsizliğini istatistiksel olarak ölçer. Yani en zenginlerle en yoksullar ortasındaki farktır. Gini katsayısı sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitlik, 1’e yaklaştıkça bozulmayı söz ederken, Gini endeksi de bunun 100 ile söz edilen formudur ve düşmesi güzel bir şeydir. Türkiye’nin kişi başı gelirinin yüksek olduğu ya da büyümesinin yeterli olduğu yıllarda bu katsayının yükseldiği de görülürken, gelir adaleti sağlanmadan gerçekleşen büyümenin kalkınma olmadığı da anlaşılır.
Deprem felaketlerinde yitirilen canların karşılaştırması yapılamayacağı üzere, 24 yıl ortayla gerçekleşen felaketlerde yıkım boyut ya da oranlarının çok farklı olmaması ise gelir dağılımı kadar sorgulanabilir bir durum olarak görülüyor.
Siz ne dersiniz? Yorumlarda buluşalım.
